Στη διασταύρωση των οδών via Strozzi και via Tornabuoni, βρίσκεται το επιβλητικό κτίριο Palazzo Strozzi. Χτισμένο την περίοδο της Αναγέννησης στη Φλωρεντία για την ομώνυμη οικογένεια των εμπόρων και τραπεζιτών, στις μέρες μας λειτουργεί ως pop up μουσείο.
Η πρόσοψη του Palazzo Strozzi με θέα την ομώνυμη πλατεία.
Είναι ξεκίνημα της εβδομάδας και αρχίζει σιγά σιγά να μεσημεριάζει. Οι κάτοικοι της πόλης βρίσκονται ακόμη στις δουλειές τους και οι τουρίστες απολαμβάνουν αυτή την ώρα γευστικά πιάτα της ιταλικής κουζίνας. Ίσως η ιδανικότερη στιγμή για μια επίσκεψη στο Μουσείο του Palazzo Strozzi χωρίς πολύ κόσμο και συνωστισμό.
Η τωρινή έκθεση που φιλοξενείται στον χώρο έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον του κοινού και έχει αναστατώσει τον καλλιτεχνικό χώρο της πόλης. Σε κάθε καφέ, εστιατόριο, τουριστικό περίπτερο της Φλωρεντίας υπάρχει κάποιο διαφημιστικό φυλλάδιο που παροτρύνει και υπενθυμίζει στο κοινό την επίσκεψή του στη έκθεση “The Cleaner” της Marina Abramoviċ.
“Το παρελθόν δεν με απασχολεί. Το σκέφτομαι μόνο όταν ασχολούμαι με την καθαριότητα, όταν πετάω τα παλιά πράγματα. Νιώθω την ανάγκη να κάνω ξεκαθάρισμα, να κρατήσω μόνο ότι είναι χρήσιμο και να δώσω το παράδειγμα σε αυτούς που θα ακολουθήσουν.” Τα λόγια της καλλιτέχνιδας φανερώνουν τον λόγο γιατί η ίδια θέλησε να δώσει στην έκθεση τον τίτλο “The Cleaner“.
Περνάω βιαστικά την πλάγια είσοδο του κτιρίου και πριν κατευθυνθώ στην αίθουσα έκδοσης εισιτηρίων την προσοχή μου κεντρίζει ένα μαύρο φορτηγό Citroën που στολίζει την εσωτερική αυλή του Palazzo Strozzi. Είναι το καλωσόρισμα που μας προσφέρουν στην έκθεση οι διοργανωτές.
Πρόκειται για το μεταφορικό μέσο του επίσης γνωστού Γερμανού καλλιτέχνη Ulay. Ο ίδιος υπήρξε καλλιτεχνικός και προσωπικός σύντροφος της Marina Abramoviċ για περίπου δέκα χρόνια και μαζί έχουν πραγματοποιήσει πολλά έργα και παραστάσεις. Με αυτό το φορτηγό ταξίδεψαν ακατάπαυστα για τρία χρόνια στην Ευρώπη κάνοντας κυριολεκτικά μια νομαδική ζωή.
Η έκθεση εκτυλίσσεται σε δύο ορόφους. Στο υπόγειο, Strozzina, και στον πρώτο όροφο, piano Nobile, του Palazzo Strozzi. Εκατό έργα από την αρχή της καριέρας της μέχρι σήμερα. Εκατό έργα που διηγούνται την πορεία της Marina Abramoviċ.
Στον χώρο εκτίθενται φωτογραφίες, βίντεο, πίνακες, αντικείμενα, κατασκευές καθώς και πραγματοποιούνται αναπαραστάσεις των πιο γνωστών δράσεων της καλλιτέχνιδας.
The Hero, 2001. Έργο αφιερωμένο στον πατέρα της που ήταν ήρωας πολέμου.
Οι αναπαράστασεις γίνονται από καλλιτέχνες που έχει επιμελώς διαλέξει και εκπαιδεύσει το Marina Abramoviċ Institute. Με αυτόν τον τρόπο τα έργα της δημιουργού εξακουθούν να διατηρούνται ζωντανά.
The Artist is Present, 2010 MoΜΑ, Νέα Υόρκη Η παράσταση διαρκεί 736 ώρες και η Marina Abramovic έρχεται σε επαφή με 1675 επισκέπτες. Ο κάθε συμμετέχοντας μπορεί να καθήσει μπροστά στην καλλιτέχνιδα κοιτάζοντάς τη στα μάτια όσο χρόνο επιθυμεί. Στο διαδίκτυο υπάρχει σχετικό βίντεο με τη συνάντησή της μετά από χρόνια σε αυτήν την παράσταση με τον Ulay.
Είναι η πρώτη αναδρομική έκθεση που αφιερώνει η Ιταλία και το Palazzo Strozzi αποκλειστικά σε μια γυναίκα καλλιτέχνη, τόσο για να την ευχαριστήσει για τη μεγάλη συνεισφορά της στη μοντέρνα τέχνη όσο και να ενημερώσει το κοινό για το είδος της τέχνης που υπηρετεί.
Η έκθεση αρχίζει από το υπόγειο όπου φιλοξενούνται τα πρώτα έργα της από το 1960. Δίπλα σε κάθε απεικόνιση υπάρχει ο τίτλος, η χρονολογική περίοδος και μια σύντομη εξήγηση της δημιουργίας. Σε αυτόν τον όροφο κεντρίζει την προσοχή του επισκέπτη μια από τις πιο ακραίες παραστάσεις της Marina Abramoviċ με τίτλο Thomas Lips. Η καλλιτέχνιδα είχε χαράξει με τη λεπίδα ενός ξυραφιού ένα αστέρι κάτω από την κοιλιακή της χώρα, ξαπλώνοντας κατόπιν σε ένα σταυρό φτιαγμένο από κομμάτια πάγου.
Thomas Lips, 1975
Στον ίδιο όροφο υπάρχει η δυνατότητα να παρακολουθήσει ο επισκέπτης οπτικοακουστικό υλικό της Marina Abramoviċ και από τις δημιουργίες της “Art must be beautiful“, “Freeing Series” και “Rhythm 0“. Είναι η περίοδος που η καλλιτέχνης επηρεάζεται και εμπνέεται από τους Chris Burden, Vito Acconci και Joseph Beuys, εγκαταλείποντας κάθε άλλη μορφή έκφρασης τέχνης για να αφιερωθεί εξ’ολοκλήρου στις performances. Αρχίζει να χρησιμοποιεί το ίδιο της το σώμα εκθέτοντάς το σε κίνδυνο χωρίς φραγμούς και πολλές φορές σε ακραίο πόνο με σκοπό να δοκιμάσει τα όρια του μυαλού και του ίδιου του σώματος.
Την ίδια περίοδο παίρνει την απόφαση να εγκαταλείψει τη Γιουγκοσλαβία. Στην τριλογία “Freeing the body“, “Freeing the Memory” και “Freeing the Voice” περιγράφεται ο τρόπος που διάλεξε να ακολουθήσει η δημιουργός για να πραγματοποιήσει αυτή την μετάβαση, την απόδραση από ένα περιβάλλον που πλέον δεν την εκφράζει και δεν την αντιπροσωπεύει.
“Χόρευα ακατάπαυστα για έξι συνεχόμενες ώρες, φώναζα ό,τι λέξεις μου έρχονταν στο μυαλό μέχρι να τις τελειώσω όλες. Ούρλιαζα δυνατά την απογοήτευσή μου για όλα. Για το Βελιγράδι, για τη Γιουγκοσλαβία, για τη μητέρα μου, για το γεγονός ότι αισθανόμουν παγιδευμένη”. Μια μορφή εξορκισμού που προσπαθεί να απελευθερώσει το σώμα και το πνεύμα της από τον ισχυρό δεσμό τους με τον τόπο. Μια προσπάθεια αποκοπής από τις ρίζες της. Μια παράσταση απελευθέρωσης, κάθαρσης, φυγής.
Freeing the Body Freeing the Voice, Freeing the Memory, 1975
Κριτική για την κοινωνικό-πολιτική ζωή στη Γιουγκοσλαβία εκφράζει και μέσα από το έργο της “Art must be beautiful“. Μια γυναικεία μορφή που χτενίζεται αποτελεί πάντα σύμβολο ομορφιάς, ωστόσο εδώ μεταμορφώνεται σε μια σκηνή βίας και αυτοκαταστροφής. Η Marina Abramoviċ χτενίζεται με δύο μεταλλικές χτένες μέχρι να ματώσει το κεφάλι της και να καταστρέψει τα μαλλιά της.
Art must be beautiful, Κοπεγχάγη 1975
“Το έργο μου είναι απολύτως ειρωνικό. Η Γιουγκοσλαβία με είχε κουράσει με τη νοοτροπία της ότι η τέχνη έπρεπε να είναι πάντα όμορφη. Οικογενειακοί φίλοι αγόραζαν πίνακες σε απόλυτη αρμονία με τα χαλιά και τα έπιπλά τους, αλλά αυτή η υποτίμηση της τέχνης σε μονάχα μια μορφή διακόσμησης ήταν για εμένα ένα φρικτό λάθος. Εγώ ενδιαφέρομαι για το περιεχόμενο, για το ίδιο το έργο. Με το Art must be beautiful ήθελα να καταστρέψω εκείνη την ομορφιά. Η τέχνη πρέπει να ενοχλεί, να θέτει ερωτήσεις, να προβλέπει το μέλλον. Αν η τέχνη είναι σαν την πολιτική, γίνεται μια εφημερίδα. Τη διαβάζουμε σήμερα γιατί είναι επίκαιρη, αύριο όμως δεν έχει καμία χρησιμότητα”.
Ακραίο και άκρως επικίνδυνο για την ίδια της τη ζωή αποτέλεσε και το έργο της”Rhythm 0“. Μια παράσταση που πραγματοποιήθηκε στη Νάπολη της Ιταλίας. Η Marina Abramoviċ διάλεξε και τοποθέτησε 72 εντελώς αντιφατικά μεταξύ τους αντικείμενα πάνω σε ένα τραπέζι.
Το κοινό είχε τη δυνατότητα να επιλέξει και να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε αντικείμενο ήθελε πάνω στη καλλιτέχνιδα. Μια έκφραση θυσίας προς την ανθρωπότητα. Μια ζωντανή σφυγμομέτρηση για την καλή και κακή πλευρά που βρίσκεται μέσα μας. Ποια θα επικρατήσει και ποια θα νικήσει. Η παράσταση διακόπηκε από την αστυνομία όταν η σκανδάλη του πιστολιού ήταν έτοιμη να τραβηχτεί σημαδεύοντας τη Μαρίνα. “Την επόμενη μέρα κοιτάχτηκα στον καθρέφτη και κατάλαβα ότι αν κάποιος παραδοθεί ολοκληρωτικά στο πλήθος, αυτό είναι ικανό να τον σκοτώσει“.
Rhythm 0, Νάπολη 1974
“Οι άνθρωποι έχουν τόσο πολύ πόνο μέσα τους, που δεν είναι ούτε καν σε θέση να το καταλάβουν“. Με αυτά τα λόγια της δημιουργού που ολοκληρωτικά διαπερνούν τα πρώτα της έργα τελειώνει η επίσκεψη στο υπόγειο του Palazzo Strozzi.
Ένας ανελκυστήρας τοιχοκολλημένος με έργα της Marina Abramoviċ με οδηγεί στον πρώτο όροφο. Στην είσοδο, όπως ακριβώς περίμενε τους επισκέπτες του μουσείου Galleria D ‘Arte σύγχρονης τέχνης της Μπολόνια το 1977, βρίσκομαι αντιμέτωπη με την παράσταση “Imponderabilia”. Δύο γυμνά, αντικρυστά, πολύ κοντά το ένα με το άλλο, ακίνητα σώματα. Ένα γυναικείο και ένα αντρικό. Όπως ήταν τα σώματα του Ulay και της Marina Abramoviċ.
“Impoderabilia”
Αποτελούν την είσοδο στον πρώτο όροφο του Palazzo Strozzi. Ο επισκέπτης μπορεί να διαλέξει σε ποιο θα χαρίσει το βλέμμα του και σε ποιο θα γυρίσει τις πλάτες του. Ερωτική έλξη, ομορφιά, πουριτανισμός, φεμινισμός, ανδροκρατία. Σε αυτήν την παράσταση, όπως πάντα ήθελε και επιδίωξε η Marina Abramoviċ, οι θεατές γίνονται κι αυτοί μέρος του έργου, συμμετέχουν ενεργά. Είναι ελεύθεροι να διαλέξουν και εκθέτουν την επιλογή τους στα μάτια όλων των παρευρισκομένων. Μια γυμνή πρόκληση και προσπάθεια ανατροπής της ιδιωτικότητας που είναι χαλουχημένες οι δυτικές κοινωνίες.
Οι χοντρές κόκκινες κουρτίνες χωρίζουν την κάθε αίθουσα από την επόμενη απομονώνοντας με αυτόν τον τρόπο κάθε έργο από το επόμενο. Λειτουργούν σαν καθαρτήριο πέρασμα και δίνουν μια ανάσα στον επισκέπτη να αδειάσει για λίγα δευτερόλεπτα το μυαλό του από τα συναισθήματα και τις εικόνες και να υποδεχτεί αυτές που θα ακολουθήσουν. Παρότι λοιπόν το πρόγραμμα της έκθεσης είναι κατατοπιστικό και ο επισκέπτης γνωρίζει διαβάζοντας τι θα ακολουθήσει στην επόμενη αίθουσα, ωστόσο η πρώτη επαφή με τα έργα της καλλιτέχνιδας δημιουργεί έντονα συναισθήματα, συχνά έκπληξης.
Κοιτάζω από απόσταση την ηθοποιό που βουρτσίζει με αμέριστη στοργή τον σκελετό. Τον καθαρίζει προσεκτικά, τον τακτοποιεί γλυκά, τον χαϊδεύει τρυφερά, τον φροντίζει στοργικά.
Ο χρόνος κυλάει μεταμορφώνοντας τον σκελετό σε ένα αστραφτερό, καθαρό αντικείμενο ενώ η ίδια η καλλιτέχνης γίνεται όλο και πιο βρώμικη. Η Marina Abramoviċ μας καλεί να αναλογιστούμε την παροδικότητα της ζωής μας σε αυτόν τον κόσμο. Συλλογισμοί, σκέψεις γύρω από τη ζωή και τον θάνατο και το πόσο στενά είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους.
Σε μια μικρή αίθουσα, αναβιώνει σήμερα και η αναπαράσταση με τίτλο “Luminosity”. Άλλο ένα έργο που μας καλεί να προβληματιστούμε γύρω από την ένταση της πνευματικότητας που καταφέρνει να επιβληθεί στη φυσική λειτουργία του σώματος διαμέσου του ελέγχου της κίνησης και του ρυθμού. Πνεύμα εναντίον σώματος. Πνεύμα σε συνεργασία με το ανθρώπινο σώμα. Η καλλιτέχνης γυμνή, στέκεται σε ισορροπία για 30 λεπτά στη σέλα ενός ποδηλάτου με τα κάτω άκρα της αναρτημένα από το έδαφος. Ενώ η ένταση του φωτός αλλάζει συνεχώς, αυξάνοντας και μειώνοντας τον όγκο του χώρου, η καλλιτέχνης κινεί τα άκρα της σιγά σιγά σε απόλυτη αρμονία και ισορροπία με το χώρο.
“Luminocity”
Πριν ολοκληρωθεί η έκθεση, σε μια από τις τελευταίες αίθουσες, η Marina Abramoviċ σχεδίασε έναν χώρο, δώρο ξεκούρασης από τη βουή της καθημερινότητας και τα πολλαπλά, συνεχόμενα, επαναλαμβανόμενα ερεθίσματα της ζωής μας.
Στο έργο με τον τίτλο “Counting the rice” ο επισκέπτης τοποθετεί τα προσωπικά του αντικείμενα σε ντουλάπια και καλείται να φορέσει ακουστικά στα αυτιά του. Αυτόματα βρίσκεται μόνος του, απομονωμένος από κάθε τι που μπορεί να κεντρίσει και αποσπάσει την προσοχή του. Έπειτα παίρνει μια χούφτα από ρύζι ανακατωμένο με φακές και αρχίζει να μετράει τους κόκκους. Αν μπορείτε, δοκιμάστε το. Μετά από μόλις 2 λεπτά θα νιώσετε πιο ξεκούραστοι, πιο ελεύθεροι, πιο χαρούμενοι.
Counting the rice, 2015
Μία έκθεση ανατρεπτική, τολμηρή, προκλητική, σκληρή, σοκαριστική, τρυφερή, διαφορετική, μια έκθεση τέχνης. Μια βιωματική έκθεση που σκέφτεται δυνατά και κλονίζει τον επισκέπτη συγκινώντας τον. Πόσο θα ήθελα να ήμουν για μια στιγμή στο μυαλό της καλλιτέχνιδας, να μπορώ να κατανοήσω βαθιά το έργο της, να βυθιστώ μέσα στις σκέψεις της και να βρω τις κατάλληλες δικές μου λέξεις για να περιγράψω τι συναισθήματα προκαλούν σε εμένα τα έργα της. Να εκλογικεύσω κάθε τι που μου φαίνεται αλλόκοτο, διαφορετικό. Πόσες πολλές απορίες, πόσες ερωτήσεις κατακλύζουν το μυαλό μου και στροβιλίζουν το κεφάλι μου.
Σαν πραγματική έκθεση μοντέρνας τέχνης πέτυχε τον στόχο της. Διχάζει, συγκινεί, συγκλονίζει. Θέλω να ξαναγυρίσω και να την ξαναδώ βλέποντας ζωντανά κι άλλες αναπαραστάσεις.
The Lovers, Σινικό τείχος 1988. Η Marina Abramovic και ο Ulay αφού έχουν διασχίσει 2500 χμ ο καθένας συναντιουνται στη μέση του σινικού τείχους. Με αυτόν τον τρόπο οι δύο καλλιτέχνες θέλησαν να τελειώσουν την σχέση τους
Transitory objects for human use. Αντικείμενα από υλικά προσεκτικά επιλεγμένα από τη Marina Abramovic. Μετά από εμπειρίες σε χώρες της Ασίας, η καλλιτέχνιδα ασχολείται όλο και περισσότερο με την ενέργεια. Ενέργεια που ανακυκλώνεται και αποτελεί ένα μέσο στοχαστικής επίγνωσης και ανανέωσης. Τα αντικείμενα είναι πηγές ενέργειας που τροφοδοτούν και παίρνουν ενέργεια από τον χρήστη τους. Βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπιδράση με το κοινό.
Μέχρι την επόμενη διαδικτυακή συνάντησή μας να περνάτε όμορφα. Καλή σας μέρα!
Χρήσιμοι σύνδεσμοι: https://www.palazzostrozzi.org/
You must be logged in to post a comment.