"Ω, τι κόσμος παιδιά!" -

Είχα καιρό να νιώσω σαν παιδί κι εγώ και να αναρωτηθώ, τόσο με τα μάτια ενός μικρού παιδιού, όσο και με τα μάτια ενός ενήλικα και μάλιστα μεγάλου, πώς μοιάζει ο κόσμος αυτός που ζω. Την προηγούμενη Παρασκευή, 21 Απριλίου 2018, ξαναθυμήθηκα. Ή μάλλον ένιωσα ξανά, τη χαρά και τη ζωντάνια που μπορεί να σου προσφέρει το κουκλοθέατρο. Πόσο απολαυστικό και άμεσο μπορεί να είναι και πόσο εύκολα μπορεί να αγγίξει τη δική σου ψυχή, ακόμη και τη σκέψη, αυτή η κούκλα που κουνιέται πέρα δώθε και δανείζεται την ενέργεια και τη φωνή του κουκλοπαίχτη.

Ήμουν πολύ τυχερή που στο διάβα μου βρέθηκε η Φωτεινή Καλούδη, κουκλοπαίχτρια και ψυχή του Δημοτικού Κουκλοθέατρου Λάρισας “Τιριτόμπα”, ένα ταλαντούχο, φωτεινό πραγματικά πλάσμα, και ο Πασχάλης Τσαρούχας, γνωστός σε όλους μας ηθοποιός και συγγραφέας, πολυδιάστατος και γεμάτος ενέργεια δημιουργός, και χάριν σε αυτούς έκανα το ταξίδι από τη Θεσσαλονίκη στη Λάρισα για να παρασταθώ στην πρεμιέρα της παράστασής τους. Της μουσικής θεατρικής παράστασης “Ω, τι κόσμος παιδιά!”

Πριν μιλήσω για τις πληροφορίες που αφορούν το ίδιο το έργο θα κρατήσω ζωντανή και θα μοιραστώ και εδώ την αίσθηση που μου άφησε όλο αυτό. Γελούσα σαν μικρό παιδί, κουνούσα πόδια και σώμα στον ρυθμό της μουσικής, μαγευόμουν με τα χρώματα και τους ήχους, τις φωνές που άλλαζαν οι κούκλες, ακολουθούσα την κίνηση των σωμάτων τους. Ήταν λες και για λίγη ώρα, όση ώρα διαρκούσε η παράσταση, να είχα αφήσει έξω όλη την κούραση των ημερών, όλες τις σκοτούρες και να είχα μπει σε έναν άλλο κόσμο, που δεν έχει ηλικία, έχει μόνο κούκλες, και παιχνίδι και σκέψη που σε προβληματίζει χωρίς να σε βαραίνει, που σε αφήνει με ένα χαμόγελο και με την ανάγκη να επανέλθεις γρήγορα σε αυτή τη συνθήκη, του παιχνιδιού.

Κούκλες άμεσου χειρισμού, γιγαντόκουκλες, κούκλες τύπου μαρότ, γαντόκουκλες και μαριονέτες, εμχύχωση αντικειμένων και εναλλαγές μάσκας – κουκλοπαίκτη και ηθοποιού, σ’ ένα διπλό σκηνικό, κουκλοθεάτρου και σανιδιού. Ο Πασχάλης Τσαρούχας έπαιξε επί σκηνής τον… εαυτό του, δηλαδή τον θεατρικό συγγραφέα, που καλείται να γράψει μια επιθεώρηση για παιδιά. Με συμπρωταγωνιστές, όχι ηθοποιούς αλλά όλους τους χαρακτήρες του έργου του! Ένα μοναδικό θίασο που αποτελείται από κούκλες που τραγουδούν, χορεύουν, παίζουν τις σκηνές μια μια, καθώς ο θεατρικός συγγραφέας τις γράφει επιτόπου στη σκηνή. 23 διαφορετικοί χαρακτήρες – κούκλες σε μια ιστορία γραμμένη για παιδιά, αλλά κατά βάθος για όλους τους ενήλικες που είναι ακόμη παιδιά.

Το κείμενο της παράστασης είναι το γνωστό θεατρικό έργο «Ω, τι κόσμος παιδιά!» του Πασχάλη Τσαρούχα, το οποίο είχε πρωτοεκδοθεί το 1999 από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα και η πρώτη του παράσταση έγινε από τον Θίασο ‘81 στο Θέατρο Ριάλτο σε κείμενο – στίχους του Πασχάλη Τσαρούχα και μουσική Γιάννη Ζουγανέλη. Τα βιβλία της τότε παράστασης έχουν εξαντληθεί.

Στην επανέκδοσή του, μια εικοσαετία μετά, στο βιβλίο που κρατώ στα χέρια μου από τις εκδόσεις Όστρια, ο συγγραφέας Πασχάλης Τσαρούχας έχει ειδικά προσαρμόσει τη διασκευή προορισμένη για κουκλοθέατρο.

Πρόκειται για μια έκδοση απόλυτα προσεγμένη, τόσο ως φυσικό αντικείμενο – ωραίες φωτογραφίες, πληροφορίες έκδοσης / παράστασης, γραφικά, εξώφυλλο, όσο και -κυρίως- ως περιεχόμενο. Ο συγγραφέας με πολύ ζωντανή γλώσσα, καθόλα κατανοητή, τόσο από ένα μικρό παιδί όσο και από έναν ενήλικα, πραγματεύεται ιστορίες στο σχολείο, στον δρόμο, στην εφορία, στη γειτονιά, ιστορίες έρωτα, ιστορίες αντιπαράθεσης.

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Έχει κανείς κάτι να πει; Κάτι κανείς που θέλει;

Το δάχτυλο όλο βάζουμε στο βάζο και στο μέλι.

Δεν ξέρω αν σας πίκρανα ή σας έχω στεναχωρήσει.

Η συγγραφή του έργου αυτού, για μένα είναι μεθύσι.

Κι αν μιλώ έμμετρα, με στίχο αντί για πρόζα,

λιγάκι συγχωρέστε με, δεν είναι από πόζα.

Απλώς, ως μέγας συγγραφεύς, φτιάχνω στιχομυθίες,

για να διδάξω πιο γλυκά αυτές τις ιστορίες.

Φεύγω, λοιπόν! Πάω εκεί που η πένα θα χαράξει

σκηνές καινούριες, τρυφερές, σαν τ’ απαλό μετάξι.

Εποχή, εκατό χρόνια πίσω. Ο θεατρικός συγγραφέας, σ’ ένα καμαρίνι θεάτρου, γράφει – ή προσπαθεί να γράψει- στα σκόρπια χαρτιά μπροστά του. Συλλογίζεται, σκίζει, ξαναρχίζει…
Ο Θεατρώνης , ιδιοκτήτης του κουκλοθεάτρου, τον απειλεί με απόλυση αν δε του γράψει άμεσα μια επιθεώρηση για παιδιά. Οι κούκλες, κρεμασμένες στα παρασκήνια, περιμένουν υπομονετικά την έμπνευση του συγγραφέα.
Ώσπου ξαφνικά , στο καμαρίνι εμφανίζεται η Φαντασία.
Ο συγγραφέας ανοίγει το ασκί της και… ιδού Κυρίες και Κύριοι!

Το βιβλίο της παράστασης θα συνοδεύει την παράσταση σε όλες τις πόλεις όπου θα παιχθεί κατά την περιοδεία της, σε όσες πόλεις υπάρχουν παιδιά που αγαπούν το κουκλοθέατρο και τα βιβλία. Ταυτόχρονα, το θεατρικό κείμενο θα παραμείνει εκδοτικά ενεργό στα βιβλιοπωλεία προς χρήση θεατρολόγων, κουκλοπαικτών, μαθητών, εκπαιδευτικών και ομάδων θεάτρου, σχολικές βιβλιοθήκες, καλλιτεχνικά εργαστήρια θεάτρου, εργαστήρια κατασκευής κούκλας, που χρησιμοποιούν το κουκλοθέατρο ως εργαλείο στη σχολική τάξη, στις τέχνες, στη θεραπεία, στην εκπαίδευση.

Στη Λάρισα, η παράσταση σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τον Δημοτικό Κουκλοθίασο Τιριτόμπα σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού & Επιστημών Δ. Λαρισαίων και την ομάδα Υπηρεσιών Θεάματος Κουκλοθεάτρου ΟΛΑ ΚΥΚΛΟΣ, και είναι αφιερωμένη στη μνήμη και την ιστορία των δημιουργών του Δημοτικού Κουκλοθίασου Τιριτόμπα, Κώστα Χατζηανδρέου και Σοφίας Φουτζοπούλου.

Στο τέλος κάθε παράστασης, οι θεατές θα μπορούν να γνωρίσουν τις κούκλες, αφού ο περιπλανώμενος κουκλοθίασος του έργου «Ω, τι κόσμος παιδιά!» αποτελεί ένα, θα έλεγε κανείς, αυτοτελές εκθετήριο κούκλας, καθώς και τη δράση και την ιστορία του Τιριτόμπα από το 1984 έως και σήμερα.

Η ζωή μας έχει ανάγκη από ποιότητα, έχει ανάγκη από τέχνη, κάτι να μας ομορφαίνει την ψυχή αλλά να τη γεμίζει και με υγιή προβληματισμό. Είναι χάρμα οφθαλμών και αισθήσεων να παρακολουθείς τον εξαιρετικό αυτό συνδυασμό θεατρικού κειμένου, κουκλοθέατρου, μουσικής και χορού.

Δύο άνθρωποι στη σκηνή και 23 κούκλες, και πόσες ιστορίες, και τα χαμόγελα των παιδιών που θέλουν να αγγίξουν τις κούκλες, και γιατί όχι, να γίνουν μικροί βοηθοί στο κουκλοθέατρο. Να τις στηρίζουμε αυτές τις προσπάθειες, που με τα λίγα δίνουν τόσα πολλά.

Άμα δεν έχεις την καρδιά

μεγάλη σαν αλώνι,

γιατί απ’ τον άδικο ζητάς

να πάψει να σκοτώνει;

Άμα δεν δίνεις του φτωχού

πιότερα απ’ του πλουσίου,

πώς να σε κάνουν άγαλμα

στην πόρτα ενός μουσείου;

Κι άμα δεν έχεις στην ψυχή

χάρη και μεγαλείο,

γιατί σε στέλνει η μάνα σου,

λεβέντη μου, σχολείο;